Bezinning

 10 OKTOBER 2016    RENÉ DE REUVER
 
Afgelopen zomer maakten mijn vrouw en ik een rondreis door Denemarken. Op onze reis deden wij ook Vedersø aan, een klein dorpje ergens midden bij zee, op Jutland.



Kaj Munk was hier dorpsdominee van 1924 tot 1944. In Denemarken is Kaj Munk vooral bekend als schrijver en verzetsheld. Een bezoek aan de kerk en de voormalige pastorie van Vedersø brengt zijn leven als predikant tot leven.

Munk was een toegewijd en geëngageerd pastor en schrijver. Hij had een scherpe blik op wat er in de wereld gebeurde. Aanvankelijk was hij gecharmeerd van de sterke mannen in Duitsland en Italië. Toch was hij in Denemarken een van de eersten die de vervolging van Joden aan de orde stelde. Dat dit protest consequenties kon hebben, besefte hij maar al te goed. Hij hoopte hier ook op! Voor hem was het duidelijk: het Evangelie vraagt om dit protest. Hier stond hij voor. Hij kon niet anders.

Op 5 december 1944 preekte hij in de kathedraal van Kopenhagen over de gelijkenis van de tien meisjes die hun lamp brandend moesten houden. Hij concretiseerde dit door opnieuw krachtig te protesteren tegen de Jodenvervolging. Voor zijn laatste dienst in het kerkje van Vedersø weigerde hij zijn toga aan te trekken. Het, om geldelijk gewin, meewerken van gemeenteleden aan de versterking van de Duitse Atlantikwall ontkrachtte voor hem zijn ambt. Op 4 januari 1945 werd zijn lot bezegeld. De Gestapo pakte hem en executeerde hem in de vroege morgen van 5 januari. De laatste woorden van Kaj Munk tot zijn vrouw en vijf jonge kinderen waren: vertrouw op God!

Deze maand start de viering van 500 jaar Reformatie. Op 31 oktober wordt in de Lutherse Kerk van Amsterdam het startschot gegeven van de estafette ‘Als een lopend vuur’. Een jaar lang staan vragen centraal als: waar ging het Luther om? Wat is eigenlijk reformatie en wat betekent dit voor ons als Protestantse Kerk? In de campagne 2017: 500 jaar protestant staan de vele kanten van het protestantisme centraal. Kaj Munk helpt ons in deze bezinning op weg. Als Lutherse dorpsdominee deed hij waartoe hij zich vanuit het Evangelie geroepen wist. Met een warm hart voor ‘zijn’ mensen en scherpe geest voor waar het op dat moment op aankomt...

Het profetische blik kostte hem zijn leven. Maar mede door zijn protest werden nagenoeg alle Deense joden gered. Aangezet door zijn appel smokkelden de Denen hen naar Zweden. Bovendien leidde zijn laatste preek ertoe dat verschillende gemeenteleden informatie over de Duitse bunkers doorspeelden aan de geallieerden. Dit heeft meegeholpen aan het uiteindelijke succes van D-day.

De laatste woorden van Kaj Munk aan zijn vrouw en kinderen raken aan de kracht van reformatie: vertrouw op God.

René de Reuver is scriba van de generale synode


Bron: PKN/Kerkinformatie (nummer 251)